Fırsat Maliyeti Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Ekonomik anlamda yapılan çalışmalar esnasında sıklıkla fırsat maliyeti nedir? nasıl hesaplanır? Soruları işletmelerin karşısına çıkıyor. Son derece önemli bir konu olan fırsat maliyeti ile alakalı ne kadar kapsamlı şekilde bilgi sahibi olunursa, verilecek olan kararların beraberinde getireceği sonuçların istekleri yerine getirmesi de o denli mümkün hale gelmiş olur.

Fırsat Maliyeti Nedir?

En basit tabiri ile fırsat maliyeti; bir seçeneğin tercih edilmesi sonrasında diğer seçeneğin maliyetine verilen addır. Fırsat maliyeti çoğunlukla finans ve ekonomi alanında kullanılıyor gibi görülse de insanların günlük yaşamlarında da doğru zamanlarda kullanabilecekleri görülebilir. Alternatif maliyet olarak da isimlendirilen bu kavram ile beraber seçilmeyen seçeneğin sağlayabileceği fayda ya da kazançlar belirlenir.

Fırsat Maliyeti Formülü

Karar verileceği esnada seçilmemiş en iyi seçeneğin kaybı fırsat maliyeti olarak bilinir. Fırsat maliyetini hesaplaması son derece kolaydır.

Fırsat maliyeti = Seçilmemiş En İyi Seçeneğin Getirisi – Seçilmiş Seçeneğin Getirisi

Hesaplama yapılırken ilk önce değerlendirilecek bütün seçenekler listelenmelidir. Daha sonrasında tüm seçeneklerin sağlamış olduğu manevi ve maddi fayda hesaplanmalıdır. Seçilmemiş olan en iyi seçeneğin getirisi ile seçilmiş olanla kıyaslanır ve kaybedilen değer belirlenir.

Örnek: Bir birey kendi işini kurmak ile ücretli olarak işte çalışmak arasında fırsat maliyeti hesaplamak istiyor. Kendi işini kurmak istediğinde tahmini olarak aylık 25.000 TL gelir elde edilirken 10.000 TL işletme gideri bulunuyor. Maaşlı işte ise aylık olarak 15.000 TL maaş alacak.

Fırsat Maliyeti= 15.000 TL – (25.000 TL – 10.000 TL) = 15.000 TL – 15.000 TL = 0 TL

Yapılacak hesaplamada fırsat maliyeti 0 görüldüğü için iki alternatif de eşit getiriye sahip görülüyor. Ancak işletme giderlerinin 10.000 TL üzeri olması durumunda maaşlı seçenek çok daha avantajlı olabilir.

Fırsat Maliyet Türleri Nelerdir?

Parasal olarak ölçülüp direkt olarak hesaplanan maliyete açık fırsat maliyeti denir. Açık fırsat maliyeti genel olarak bireylerin ya da şirketlerin maddi kaynaklarını ne şekilde harcadıkları ile alakalıdır.

Gizli (örtük) maliyet ise direkt şekilde parasal ölçülemeyen fakat uzun vadede önemli etkileri bulunan maliyet olarak bilinir. Örtük maliyet iş gücü, yetenek, vakit gibi kaynaklara ait alternatif kullanımları içerisinde barındırır.

Fırsat Maliyeti Nerelerde Kullanılıyor?

Finans, iş dünyası, ekonomi, günlük yaşam gibi alanlarda karar verme süreçlerinde fırsat maliyeti son derece önemli bir kavram olarak görülüyor. Gerek işletmeler gerekse insanlar, sahip oldukları sınırlı kaynakları mümkün olan en verimli tarzda kullanabilmesi adına fırsat maliyetini gözlerinin önünde bulundurmak zorundadır.

• Üretim ve kaynak kullanımı
• Zaman yönetimi ve iş gücü
• Portföy yönetimi
• Borçlanma ve kredi alım kararları
• Bireysel anlamda zaman yönetimi
• Tasarruf ve harcama kararları
• Eğitim ve kariyer seçimleri
• Bütçe planlaması
• Su ve toprak kullanımı

Başta olmak üzere pek çok farklı alanda fırsat maliyetinin aktif olarak kullanıldığı görülebilir.

Fırsat Maliyeti Nasıl Azaltılır?

Fırsat maliyetinin azaltılması için ilk adımda seçeneklerin çok daha iyi değerlendirmektir. Zamanı verimli kullanmamak da fırsat maliyetinin artmasına neden olabilir. Eğer ki bir kişi ya da işletme zamanını ne kadar iyi şekilde yönetirse, fazla fırsatı değerlendirmeleri mümkün hale gelir. Fırsat maliyeti çoğunluklu olarak anlık kararlar ile ilgili bir konudur.

Fakat uzun vadeli şekilde yapılacak planlamalar ile fırsat maliyetinin azaltılması mümkün olabilir. Bunun nedeni ise gelecek zamanlardaki seçenekler göz önünde bulundurulduğunda verilecek kararların daha iyi olabilmesi ihtimalidir. Gelecek zamanlardaki olasılıklara göre hazırlıklı olmak, kârlı sonuçları beraberinde getirebilir.