Uluslararası ticaretin önemli bir süreci, gümrük işlemleridir. Karmaşık bir süreçtir ve ithalat, ihracat işlemlerinde, ticaret malının türüne ve diğer etkenlere göre gümrük hesaplama işlemleri yapılır. Gümrük işlemleri, yasal yükümlülüklerin ve maliyetlerin yönetilmesi için önemlidir.
Gümrük hesaplama, uluslararası ticaret işlemlerinde, ithalat ya da ihracatta, malın niteliklerine göre ödenecek olan harçların, vergilerin belirlenmesini sağlar. Hesaplamalar, gümrük tarifelerine göre yapılır ve ürünün türü, değeri, vergilerin, taşıma maliyetlerini belirler.

Gümrük Hesaplama İşlemlerinin Önemi
Uluslararası ticaretin en önemli parçası, gümrük hesaplama işlemleridir. Gümrük hesaplamaları, şirketlerin maliyetlerini kontrol etmelerini, işlemlerin yasal düzenlemelere uyumlu yapılmasını sağlar.
Gümrük hesaplamalarının önemini gösteren hususlar şunlardır;
- Maliyet yönetimi ve fiyatlandırma,
- Ticari işlemlerin yasal uyumluluğunun sağlanması,
- Teslimatın zamanında yapılması,
- Gecikmelerin önlenmesi,
- Rekabet avantajının elde edilmesi,
- Risk yönetimi,
- Gümrük muafiyet ve istisnalarından yararlanmak,
- Uluslararası ticaretin güvenli yapılması,
- Ürünlerin özelliklerinin doğru belirlenmesi,
- Tedarik zincirinin oluşturulması,
Gümrük hesaplama işleminin önemi, ithalatçı ve ihracatçı açısından büyüktür. Doğru hesaplamalar, işlemlerin zamanında yapılmasını, yasalara uygun ticaretin daha güvenli ortamda gerçekleştirilmesi ve maliyetlerin kontrol edilmesini sağlayacaktır.
Gümrük Değeri Hesaplamaları
Uluslararası ticarette, her malın bir gümrük değeri vardır. Ürüne ait gümrük işlemlerinde, harçların, vergilerin ve diğer masrafların hesaplanması, gümrük değerini belirleyecektir.
Gümrük hesaplamalarında, gümrük değeri için dikkate alınması gereken kriterler şunlardır;
- Fatura değeri,
- Taşıma ve sigorta maliyetleri,
- Gümrük vergileri,
Faturada belirtilen satış fiyatı, ürünün gümrük değeri hesaplamasının yapılmasını sağlar. Fatura değeri, ürün karşılığında, satıcıya ödenen miktardır. Uluslararası ticarette, farklı yöntemler kullanılarak gümrük değeri hesaplamaları yapılıyor.
Gümrük Tarifeleri
Gümrük hesaplamalarında, ülkelerarası yapılan anlaşmalarla belirlenen tarifeler kullanılır. Gümrük tarifeleri, ihracat ya da ithalat işlemlerinde ödenecek olan vergi oranlarının belirlenmesini sağlar.
Kullanılan tarifeler, ticaretin düzenlenmesini ve ürünlerin sınıflandırılmasını sağlıyor. Uluslararası anlaşmalarla belirlenen gümrük tarifelerinde, ürünün değeri, menşei, gümrük kodu bilgileri yer alır. Gümrük tarife cetvelinde her ürün için HS kodları kullanılır.
Bu kodlar ürünlerin sınıflandırılmasını ve uygulanacak olan vergi oranlarının belirlenmesine yardımcı oluyor. Gümrük tarifesinin amacı, yerli üreticilerin rekabet gücünü artırmak ve dış rekabete karşı korunmasını sağlamaktır. Uluslararası ticaretin düzenlenmesine de yardımcı olan sistemdir.
Gümrük Tarife Oranlarının Uygulanması
Gümrük hesaplamalarında, gümrük tarife oranları iki farklı şekilde uygulanabiliyor. Değer esaslı gümrük tarife oranı ve adet ya da miktar esaslı gümrük tarife oranıdır. Değer esaslı gümrük tarifesi, ürün için belirlenen ithalat değeri ile hesaplanıyor. Ürün fatura değeri, sigorta ve taşıma ücreti gibi kalemleri içerir.
İthalat değeri, belirlenen tarifedeki % oran ile hesaplanır ve malın gümrük vergisinin ne kadar olduğunun görülmesini sağlar. Bazı ürün türlerinde de adet ya da kilogram başına hesaplamalar yapılarak vergi ödemeleri yapılıyor. Ürünlerin niteliklerine göre gümrük tarife oranları ve hesaplama yöntemleri belirleniyor.
Gümrük Muafiyet ve İstisnaları
Gümrük hesaplamalarında, bazı istisnalardan ve muafiyetlerden faydalanılabiliyor. Gümrük muafiyeti, ürünün gümrük vergilerinden ve bazı işlemlerden kısmi ya da tamamen muaf tutulmasıdır. Özel düzenleme olarak sunulur ve uygulanan istisnalar, ticareti kolaylaştırmaktadır.
Ekonomik büyümeyi desteklemek için ürün bazlı muafiyet düzenlemeleri yapılabiliyor. Gümrük muafiyet ve istisnaları, gümrük işlemleri ve uluslararası ticarette taraflara önemli avantajlar sunuyor.
Gümrük muafiyetlerinin yaygın kullanıldığı alanlar, gelişmekte olan ülkelere yardım, ülkeler arası ticaret anlaşmaları, kriz ya da olağanüstü durumlarda insanı yardımlar, yerli üretimi teşvik gibi alanlar yer alıyor. Gümrük hesaplamalarında, istisnalar ve muafiyetler göz önünde bulundurulur. Ürün türüne göre farklı zamanlarda muafiyetler uygulanabiliyor.